<<Geri
1) Fotografik renk ayırımı
2) Elektronik renk ayırımı
1) Fotografik renk ayırımı:
Fotografik renk ayrımında kamera, agrandizör ya da kontakt pozlandırıcılardan yararlanılır.
Bu işlem sırasında imge, özel filtrelerle dört kez filme alınır. Böylelikle, her bir basılacak imge
üzerindeki renkleri taşıyan dört adet negatif film elde edilmiş olur. Mavi filtre sarı kalıbın,
yeşil filtre magenta kalıbın, kırmızı filtre cyan kalıbın ve modifike filtre ise siyah kalıbın
hazırlanmasında kullanılır. Dört renkli baskı tekniği yarım ton reprodüksiyon ilkelerine
dayandığından, baskı kalıplarının hazırlanabilmesi için bütün renk ayrımı filmlerinin
tramlanması gerekir. Tram noktacıklarının baskı sırasında üst üste gelmelerini önlemek için
dört negatif filmin her biri değişik açılarda tramlanır. Genellikle her renk arasında 30
derecelik bir açı farkı bırakılır. Tramların en alt düzeyde algılandığı açı, 45 derecelik açıdır ve
bu nedenle de en koyu renk tonu için (siyah) kullanılır. 90 derecelik açı ise tramların en çabuk
fark edildiği açıdır. Bu nedenle 90 derecelik açı, en açık renk olan, sarı için tercih edilir. İki
renkli baskı (Duotone) tekniğinde ise siyah kalıp 45 derecelik bir açıda tramlanırken, ikinci
renk 75 derecelik bir açıda tramlanmalıdır. Baskıda üç renk kullanıldığında; siyahın 45, ikinci
rengin 75 ve üçüncü rengin de 105 derecelik bir açıyla tramlanması gerekir.
Dört renkli baskı tekniğinde 4 renk için kullanılan tram açıları :
Siyah : 45° 45° 15°
Magenta : 75° 15° 75°
Sarı : 90° 90° 90°
Cyan : 15° 75° 45°
Çok renkli baskılarda her renk kalıbı farklı ve belirli açılarla tramlanmalıdır. Tramlama
sırasında yanlış açılar kullanıldığında, baskı yüzeyinde istenmeyen doku ve motifler oluşur.
Bu dokulara moire (muare) adı verilmektedir.
Renk ayrımı işleminden sonra reprodüksiyon boyutunda yapılacak herhangi bir değişiklik,
renk ayırımı ve tramlama işleminin tekrarlanmasını gerektirir. Çünkü tramlanmış bir
negatifin büyütülmesi ya da küçültülmesi, tram noktacıklarının görsel kalitesini olumsuz
yönde etkiler.
2) Elektronik renk ayırımı
Fotografik renk ayırımı yöntemi, günümüzde yerini elektronik tarayıcılara (scanner)
bırakmıştır. Elektronik tarayıcı; imgedeki renkleri "okuyarak" elde ettiği bilgileri, isteğe göre
tramlanmış ya da tramlanmamış pozitif ya da negatif filmler üzerine otomatik olarak
pozlandırır. Bazı tarayıcılar, görüntünün fonunda kullanılacak tramları film yüzeyine bir
defada otomatik olarak yerleştirebilmektedir. Elektronik tarayıcının en önemli
üstünlüklerinden biri; elle yapılan renk düzeltme işlemini ortadan kaldırması ve renk
düzeltme işlemlerini otomatik ayarlamalarla kendi içinde yapabilmesidir.
Renk ayırımı, ilgili bir tuşa basmakla negatif veya pozitif olarak hazırlanır. Renk ayırımına
başlanınca orijinal ve film silindirleri senkron, yani aynı devirde ve uyum içinde dönmeye
başlar. Orijinalden geçen ışınlar elektrik sinyaline dönüşür ve hassas filmin bulunduğu
silindir üzerindeki pozlandırma lambasına ulaşır. Bu sinyallerin yoğunluğu renk ayırımının
pozitif veya negatif oluşuna göre değişir. Pozlandırma lambası (Diğer adı ile yazıcı lamba)
gelen sinyale göre hassas filmi pozlandırır. Yazıcı lambalar hassas filmin her santimine
ortalama 200-400 çizgi pozlandırırlar. Pozlanan film yarım ton ise ve meselâ agrandizörde çok
büyütülürse pozlandırma çizgileri gözle veya lüple görülebilir. Tramlı pozlandırmalarda bu
çizgiler belli olmaz.
"Scanner" tabir edilen elektronik renk ayırım cihazlarında kullanılan filmler özel filmlerdir.
Bu filmlerin başlıca özelliği, çok kısa sürede verilen ışıktan etkilenmesidir. Yani bu filmler
hassastır. Ayrıca scanner yarım ton filmlerinin çok ince grenli olmaları gerekir.
Scanner cihazları tam elektroniktirler ve mikro işlemcilerle kumanda edilirler. Birçok
scanner cihazı, özellikle yeni modeller, resim kenarlarını boşaltır. İstenirse kenarlara düz
tram pozlandırılabilir. Bazı modeller ise çeşitli orijinalleri, yazılarla birlikte birbiri içine
geçirerek montajlı renk ayırımı da yapmaktadır. Opak orijinallerin renk ayırımı ise
kamerada yapılır. Dia pozitiflerin (Renkli şeffaf orijinaller) renk ayırımı kontakt şase veya
agrandizörlerle yapılır.
Renk ayrımı işleminde çalışma sırası şöyledir :
1) Orijinallerin yanına gri skala ve renk skalası monte edilir ve dört kenarına rehber konur.
2) Ön hazırlığı tamamlanan orijinal, ilgili cihazın şasesine yerleştirilir. Çalışma kamera veya
agrandizörde yapılıyorsa çekim ayarı yapılır. Maske çekilir. Maske, gümüş maske yani siyah-
beyaz ise normal yarım ton banyoda banyo edilir. Renkli maskeler özel banyolarla banyo
edilir. Bu maskenin başlıca iki görevi vardır :
a) Orijinali renklerini ayırmaya elverişli değerlere indirmek.
b) Orijinalin ton değerini tramlamaya elverişli değerlere indirmek. Normal olarak
orijinallerin kontrastlığı, tramların noktalama kapasitelerinin çok üstündedir. Maskeler bu
kontrastlığı azaltırlar.
3) Orijinal, dia pozitif ise maske orijinale monte edilir. Opak ise maske vakumlu şasede
orijinal görüntüsü ile çakıştırılır. Bunun için delikli pim tertibatından yararlanılır.
4) Yarım ton pankromatik renk ayırım filmlerine ekran kullanarak maskeli orijinalden renk
ayırımı yapılır. Kırmızı ekran (Filtre) ile mavi renk ayırımı, yeşil ekranla magenta renk
ayırımı, mor ekranla ise sarı renk ayırımı yapılır. Siyah renk ayırımı için üç ekranla ayrı ayrı
fakat aynı film üzerine poz verilir. Banyo normal yarım ton ve lith banyodur. Eğer renk
ayırımı direkt tramlama şeklinde yapılıyorsa belirtilen ekranlar ile maskeli orijinalden
pankromatik Lith filme gri tramla direkt pozlandırma yapılır.
5) Yarım ton negatif renk ayırım filmleri magenta tramlarla Lith filme tramlanarak, tramlı
pozitif filmler elde edilmiş olur.- Renk ayırım çalışması ofset içinse; gerekli görülen kısımlar
rötuş edilip kalıp atölyesine gönderilir.
- Renk ayırım çalışması tipo baskı sistemi için yapılıyorsa; tramlı pozitiflerden kontakt yolu
ile negatif alınır.
- Renk ayırım çalışması yarım ton tifdruk sistemi için yapılıyorsa; negatiflerden kontakt yolu
ile pozitif alınır.
2) Banyo Makinesi
Kamera, agrandizör, kontakt kopya şasesi ve scanner resmin çekimi için gereklidir. Ancak
resim çekmekle iş bitmiş sayılmaz. Çekilen resim banyo edilmeden bir değeri yoktur. Banyo,
küvet teşkilâtında veya basit bir küvet içinde yapılabilir. Ancak tekrarlanabilir kaliteye
ulaşabilmek için otomatik banyo makinelerine ihtiyaç vardır. Bunlar Lith (Tire), yarım ton,
kontakt veya foto dizgi filmleri için ayrı özelliklere sahip makinelerdir.
Otomatik banyo makineleri, pozlandırılmış fotografik film veya kâğıtları kuru olarak alırlar,
sırayla banyo, tespit ve su tanklarından geçirirler ve kurutarak dışarı çıkarırlar.
Makinenin çalışma hızı, gelişmiş modellerde değişebilir. Fakat filmin hareket hızı, banyo ve
fîkser aktiviteleri, banyo sıcaklığı daima sabit kalmalıdır. Çünkü filmin oluşumu küvet
banyosunda olduğu gibi gözle takip edilemez.
Banyonun ve fikserin aktivitesi, kullanıldıkça daha fazla, kullanılmadığı zaman da hava
oksidasyonundan dolayı gücünü kaybeder. Güç kaybının önlenmesi "Replenisher"
(Kuvvetlendirici) pompalanmakla mümkündür. Otomatik banyo makineleri, banyo edilen
filmlerin siyahlık yüzdelerine göre belli miktarlarda kuvvetlendiriciyi makinenin banyo
tankına boşaltırlar. Bu yüzdenin sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi için makinenin çıkış
kısmında film siyahlığını ölçen flüoresan tipi özel bir lamba bulunur. Buna "Scanner
lambası" denir. Bu lambadan, film siyahlığı paralelinde replenisher elektronik hafızasına,
elektronik sinyalleri şeklinde, bilgi gönderilir. Hafıza, belli bir program dahilinde replenisheri
banyo tankına pompalar.
Otomatik banyo makineleri küvette banyo yapmaya oranla daha süratli ve temiz sonuç verir.
Buradan filmler kurutulmuş olarak çıkar. Yarım ton filmler 24 °C de banyo edilip 7 - 9
dakikada, Lith film ise 27 °C de banyo edilip yaklaşık 6 dakikada makineden kuru olarak
çıkar.
Replenisher karıştıran mikserler, Lith (Tire) banyo için kullanılırlar. Du Pont - Blender, Agfa
- Gevaert - GEVAMIX ve Fuji FG - Controller gibi mikserler, konsantre banyoyu gereken
zamanda ve gereken miktar su ile karıştırıp otomatik banyo makinesine gönderirler. Bu
cihazlar makinenin hemen yanında bulunurlar. Banyonun konsantre halindeki
kuvvetlendiricisi kullanım anında sulandırılırsa daha taze kalır. Banyo ve kuvvetlendiriciler
sulandırılmış durumda uzun süre bekletilemezler, çabuk bozulurlar, çünkü sulandırılma için
kullanılan suyun oksijeni kimyevi çözeltiyi okside eder.
Replenisher karıştıran mikserler, otomatik banyo makinesinin çalışmadığı zamanı, zaman
saati ile hesaplar ve belli aralıklarla banyo oksidasyonu önleyici Antioksit kimyevi çözeltisini
boşaltırlar. Böylece otomatik banyo makinesindeki banyo kullanılsın veya kullanılmasın
daima taze kalır. Yarım ton banyo makineleri
Genellikle yarım ton tifdruk reprodüksiyon atölyelerinde kullanılmakla birlikte bu makineler
Lith makinelerine oranla daha az problemlidirler. Ancak yarım ton banyo makinesinde, Lith
filmler kaliteli olarak banyo edilemezler.
Yarım ton banyo makinelerinde kuvvetlendirici mikseri kullanılmaz. Yarım ton
kuvvetlendirici, Lith kuvvetlendirici oranla çok daha dayanıklı olduğu için miksere gerek
yoktur. Rapid access banyo makineleri
Rapid access, hızlı çalışan banyo makineleri için kullanılan bir terimdir. Makine, kısa süre
içinde kontakt veya dizgi filmlerini kuru olarak dışarı çıkarır. Bu makineler Lith ve yarım ton
filmler için uygun değildir.Rapid access banyo makinelerinde özel, ısıya dayanıklı çabuk
çalışan çok aktif banyolar ve kuvvetlendiriciler kullanılır. Termostatlı küvet teşkilatıOtomatik
banyo makinesi bulunmayan atölyeler tarafından filmin banyo edilmesi için kullanılır. Alt
bölümleri dolap biçimindedir. Üst bölümleri PVC cinsinden bir malzeme ile ve su geçirmez
özellikte yapılır.
Banyo, fiksaj ve su küveti yan yana bir bütün teşkil eder. Banyo küveti termostatlıdır. içindeki
su bir devridaim sistemi tarafından devir ettirilerek daima aynı sıcaklıkta tutulur. Bu belli
sıcaklıktaki su içine yerleştirilen film küvetine banyo koyulur. Onun ısısı da sürekli sabit
kalır. Termostatlı küvet şeffaftır. Alt kısma kırmızı ve yeşil ışık konmuştur. Banyo anında bu
ışıklardan gerekli olanı yakılarak banyo edilmekte olan filmler göz ile veya lüple kontrol
edilir.
3) Yardımcı Araç ve Gereçler
Densitometre, kurutma dolapları, rötuş masaları, programlama cihazları ve tramlar
reprodüksiyon atölyelerinde kullanılan yardımcı araç ve gereçlerdir. Densitometreler :
Orijinal yoğunluklarını ölçmeye yarayan cihazlardır. Densitometrelerin modern
reprodüksiyon atölyelerindeki önemi büyüktür. Çünkü resim çekiminde poz süresinin tespiti
eskiden olduğu gibi fotoğrafçının tecrübesinden çok, hesaplamaya dayanmaktadır. Resimlerin
ton değerlerinin doğru saptanması için densitometre değerlerinin bilinmesi gerekir.
Opak, yani ışık geçirmeyen orijinallerin yoğunluk derecesini ölçüp değerini logaritmik
sayılarla belirtenlere opak densitometre denir. Bunların basılmış işleri ölçen modelleri de
vardır. Opak densitometrelerin ölçme gözü önce saf beyaza göre kalibre edilir. Sonra resmin
ölçülmesi istenen bölümüne yerleştirilir ve resmin üzerine düşen ışınların yansıma miktarı
elektronik olarak hesaplanır.
Dia pozitif veya negatif filmler gibi ışığı geçiren nitelikteki malzemelerin yoğunluğunu ölçen
ve ölçü birimlerini logaritmik değerler ile ifade eden densitometrelerde vardır. Bu
densitometrelerin gelişmiş modellerinde kırmızı, yeşil ve mor ekran bulunur ve renkli dia
pozitiflerin renk tonları da ölçülebilir. Ölçmeden önce ölçü gözü sıfırlanır ve kalibre edilir.
Ölçü gözü asgari 3 mm. çapında genişletilebilen densitometrelerle tramlı filmlerin tram
büyüklükleri de tespit edilebilir. Bu ölçmede densitometreler siyah noktalarla şeffaf
noktaların oranını kıyaslayarak çalışır ve sonucu % birimi ile ifade eder. Kurutma Dolapları :
Filmlerin zarar görmeden kurutulması için kullanılırlar. Retuş Masaları : Gerekli film
düzeltmeleri için bu masalar kullanılır. Programlama Cihazları : Kamera, Agrandizör ve
kontakt şaselere takılarak kullanılırlar. Bunların başlıca görevi, fotometreleri ile film şasesine
düşen görüntü ışığını ölçmek ve ışığın kuvvetine göre filtre ile yarım ton veya tramlama
filmine uygun pozu vermektir.
Renk ayrımı
Renk ayrımı işleminde iki yöntemden yararlanılmaktadır :1) Fotografik renk ayırımı
2) Elektronik renk ayırımı
1) Fotografik renk ayırımı:
Fotografik renk ayrımında kamera, agrandizör ya da kontakt pozlandırıcılardan yararlanılır.
Bu işlem sırasında imge, özel filtrelerle dört kez filme alınır. Böylelikle, her bir basılacak imge
üzerindeki renkleri taşıyan dört adet negatif film elde edilmiş olur. Mavi filtre sarı kalıbın,
yeşil filtre magenta kalıbın, kırmızı filtre cyan kalıbın ve modifike filtre ise siyah kalıbın
hazırlanmasında kullanılır. Dört renkli baskı tekniği yarım ton reprodüksiyon ilkelerine
dayandığından, baskı kalıplarının hazırlanabilmesi için bütün renk ayrımı filmlerinin
tramlanması gerekir. Tram noktacıklarının baskı sırasında üst üste gelmelerini önlemek için
dört negatif filmin her biri değişik açılarda tramlanır. Genellikle her renk arasında 30
derecelik bir açı farkı bırakılır. Tramların en alt düzeyde algılandığı açı, 45 derecelik açıdır ve
bu nedenle de en koyu renk tonu için (siyah) kullanılır. 90 derecelik açı ise tramların en çabuk
fark edildiği açıdır. Bu nedenle 90 derecelik açı, en açık renk olan, sarı için tercih edilir. İki
renkli baskı (Duotone) tekniğinde ise siyah kalıp 45 derecelik bir açıda tramlanırken, ikinci
renk 75 derecelik bir açıda tramlanmalıdır. Baskıda üç renk kullanıldığında; siyahın 45, ikinci
rengin 75 ve üçüncü rengin de 105 derecelik bir açıyla tramlanması gerekir.
Dört renkli baskı tekniğinde 4 renk için kullanılan tram açıları :
Siyah : 45° 45° 15°
Magenta : 75° 15° 75°
Sarı : 90° 90° 90°
Cyan : 15° 75° 45°
Çok renkli baskılarda her renk kalıbı farklı ve belirli açılarla tramlanmalıdır. Tramlama
sırasında yanlış açılar kullanıldığında, baskı yüzeyinde istenmeyen doku ve motifler oluşur.
Bu dokulara moire (muare) adı verilmektedir.
Renk ayrımı işleminden sonra reprodüksiyon boyutunda yapılacak herhangi bir değişiklik,
renk ayırımı ve tramlama işleminin tekrarlanmasını gerektirir. Çünkü tramlanmış bir
negatifin büyütülmesi ya da küçültülmesi, tram noktacıklarının görsel kalitesini olumsuz
yönde etkiler.
2) Elektronik renk ayırımı
Fotografik renk ayırımı yöntemi, günümüzde yerini elektronik tarayıcılara (scanner)
bırakmıştır. Elektronik tarayıcı; imgedeki renkleri "okuyarak" elde ettiği bilgileri, isteğe göre
tramlanmış ya da tramlanmamış pozitif ya da negatif filmler üzerine otomatik olarak
pozlandırır. Bazı tarayıcılar, görüntünün fonunda kullanılacak tramları film yüzeyine bir
defada otomatik olarak yerleştirebilmektedir. Elektronik tarayıcının en önemli
üstünlüklerinden biri; elle yapılan renk düzeltme işlemini ortadan kaldırması ve renk
düzeltme işlemlerini otomatik ayarlamalarla kendi içinde yapabilmesidir.
Renk ayırımı, ilgili bir tuşa basmakla negatif veya pozitif olarak hazırlanır. Renk ayırımına
başlanınca orijinal ve film silindirleri senkron, yani aynı devirde ve uyum içinde dönmeye
başlar. Orijinalden geçen ışınlar elektrik sinyaline dönüşür ve hassas filmin bulunduğu
silindir üzerindeki pozlandırma lambasına ulaşır. Bu sinyallerin yoğunluğu renk ayırımının
pozitif veya negatif oluşuna göre değişir. Pozlandırma lambası (Diğer adı ile yazıcı lamba)
gelen sinyale göre hassas filmi pozlandırır. Yazıcı lambalar hassas filmin her santimine
ortalama 200-400 çizgi pozlandırırlar. Pozlanan film yarım ton ise ve meselâ agrandizörde çok
büyütülürse pozlandırma çizgileri gözle veya lüple görülebilir. Tramlı pozlandırmalarda bu
çizgiler belli olmaz.
"Scanner" tabir edilen elektronik renk ayırım cihazlarında kullanılan filmler özel filmlerdir.
Bu filmlerin başlıca özelliği, çok kısa sürede verilen ışıktan etkilenmesidir. Yani bu filmler
hassastır. Ayrıca scanner yarım ton filmlerinin çok ince grenli olmaları gerekir.
Scanner cihazları tam elektroniktirler ve mikro işlemcilerle kumanda edilirler. Birçok
scanner cihazı, özellikle yeni modeller, resim kenarlarını boşaltır. İstenirse kenarlara düz
tram pozlandırılabilir. Bazı modeller ise çeşitli orijinalleri, yazılarla birlikte birbiri içine
geçirerek montajlı renk ayırımı da yapmaktadır. Opak orijinallerin renk ayırımı ise
kamerada yapılır. Dia pozitiflerin (Renkli şeffaf orijinaller) renk ayırımı kontakt şase veya
agrandizörlerle yapılır.
Renk ayrımı işleminde çalışma sırası şöyledir :
1) Orijinallerin yanına gri skala ve renk skalası monte edilir ve dört kenarına rehber konur.
2) Ön hazırlığı tamamlanan orijinal, ilgili cihazın şasesine yerleştirilir. Çalışma kamera veya
agrandizörde yapılıyorsa çekim ayarı yapılır. Maske çekilir. Maske, gümüş maske yani siyah-
beyaz ise normal yarım ton banyoda banyo edilir. Renkli maskeler özel banyolarla banyo
edilir. Bu maskenin başlıca iki görevi vardır :
a) Orijinali renklerini ayırmaya elverişli değerlere indirmek.
b) Orijinalin ton değerini tramlamaya elverişli değerlere indirmek. Normal olarak
orijinallerin kontrastlığı, tramların noktalama kapasitelerinin çok üstündedir. Maskeler bu
kontrastlığı azaltırlar.
3) Orijinal, dia pozitif ise maske orijinale monte edilir. Opak ise maske vakumlu şasede
orijinal görüntüsü ile çakıştırılır. Bunun için delikli pim tertibatından yararlanılır.
4) Yarım ton pankromatik renk ayırım filmlerine ekran kullanarak maskeli orijinalden renk
ayırımı yapılır. Kırmızı ekran (Filtre) ile mavi renk ayırımı, yeşil ekranla magenta renk
ayırımı, mor ekranla ise sarı renk ayırımı yapılır. Siyah renk ayırımı için üç ekranla ayrı ayrı
fakat aynı film üzerine poz verilir. Banyo normal yarım ton ve lith banyodur. Eğer renk
ayırımı direkt tramlama şeklinde yapılıyorsa belirtilen ekranlar ile maskeli orijinalden
pankromatik Lith filme gri tramla direkt pozlandırma yapılır.
5) Yarım ton negatif renk ayırım filmleri magenta tramlarla Lith filme tramlanarak, tramlı
pozitif filmler elde edilmiş olur.- Renk ayırım çalışması ofset içinse; gerekli görülen kısımlar
rötuş edilip kalıp atölyesine gönderilir.
- Renk ayırım çalışması tipo baskı sistemi için yapılıyorsa; tramlı pozitiflerden kontakt yolu
ile negatif alınır.
- Renk ayırım çalışması yarım ton tifdruk sistemi için yapılıyorsa; negatiflerden kontakt yolu
ile pozitif alınır.
2) Banyo Makinesi
Kamera, agrandizör, kontakt kopya şasesi ve scanner resmin çekimi için gereklidir. Ancak
resim çekmekle iş bitmiş sayılmaz. Çekilen resim banyo edilmeden bir değeri yoktur. Banyo,
küvet teşkilâtında veya basit bir küvet içinde yapılabilir. Ancak tekrarlanabilir kaliteye
ulaşabilmek için otomatik banyo makinelerine ihtiyaç vardır. Bunlar Lith (Tire), yarım ton,
kontakt veya foto dizgi filmleri için ayrı özelliklere sahip makinelerdir.
Otomatik banyo makineleri, pozlandırılmış fotografik film veya kâğıtları kuru olarak alırlar,
sırayla banyo, tespit ve su tanklarından geçirirler ve kurutarak dışarı çıkarırlar.
Makinenin çalışma hızı, gelişmiş modellerde değişebilir. Fakat filmin hareket hızı, banyo ve
fîkser aktiviteleri, banyo sıcaklığı daima sabit kalmalıdır. Çünkü filmin oluşumu küvet
banyosunda olduğu gibi gözle takip edilemez.
Banyonun ve fikserin aktivitesi, kullanıldıkça daha fazla, kullanılmadığı zaman da hava
oksidasyonundan dolayı gücünü kaybeder. Güç kaybının önlenmesi "Replenisher"
(Kuvvetlendirici) pompalanmakla mümkündür. Otomatik banyo makineleri, banyo edilen
filmlerin siyahlık yüzdelerine göre belli miktarlarda kuvvetlendiriciyi makinenin banyo
tankına boşaltırlar. Bu yüzdenin sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi için makinenin çıkış
kısmında film siyahlığını ölçen flüoresan tipi özel bir lamba bulunur. Buna "Scanner
lambası" denir. Bu lambadan, film siyahlığı paralelinde replenisher elektronik hafızasına,
elektronik sinyalleri şeklinde, bilgi gönderilir. Hafıza, belli bir program dahilinde replenisheri
banyo tankına pompalar.
Otomatik banyo makineleri küvette banyo yapmaya oranla daha süratli ve temiz sonuç verir.
Buradan filmler kurutulmuş olarak çıkar. Yarım ton filmler 24 °C de banyo edilip 7 - 9
dakikada, Lith film ise 27 °C de banyo edilip yaklaşık 6 dakikada makineden kuru olarak
çıkar.
Replenisher karıştıran mikserler, Lith (Tire) banyo için kullanılırlar. Du Pont - Blender, Agfa
- Gevaert - GEVAMIX ve Fuji FG - Controller gibi mikserler, konsantre banyoyu gereken
zamanda ve gereken miktar su ile karıştırıp otomatik banyo makinesine gönderirler. Bu
cihazlar makinenin hemen yanında bulunurlar. Banyonun konsantre halindeki
kuvvetlendiricisi kullanım anında sulandırılırsa daha taze kalır. Banyo ve kuvvetlendiriciler
sulandırılmış durumda uzun süre bekletilemezler, çabuk bozulurlar, çünkü sulandırılma için
kullanılan suyun oksijeni kimyevi çözeltiyi okside eder.
Replenisher karıştıran mikserler, otomatik banyo makinesinin çalışmadığı zamanı, zaman
saati ile hesaplar ve belli aralıklarla banyo oksidasyonu önleyici Antioksit kimyevi çözeltisini
boşaltırlar. Böylece otomatik banyo makinesindeki banyo kullanılsın veya kullanılmasın
daima taze kalır. Yarım ton banyo makineleri
Genellikle yarım ton tifdruk reprodüksiyon atölyelerinde kullanılmakla birlikte bu makineler
Lith makinelerine oranla daha az problemlidirler. Ancak yarım ton banyo makinesinde, Lith
filmler kaliteli olarak banyo edilemezler.
Yarım ton banyo makinelerinde kuvvetlendirici mikseri kullanılmaz. Yarım ton
kuvvetlendirici, Lith kuvvetlendirici oranla çok daha dayanıklı olduğu için miksere gerek
yoktur. Rapid access banyo makineleri
Rapid access, hızlı çalışan banyo makineleri için kullanılan bir terimdir. Makine, kısa süre
içinde kontakt veya dizgi filmlerini kuru olarak dışarı çıkarır. Bu makineler Lith ve yarım ton
filmler için uygun değildir.Rapid access banyo makinelerinde özel, ısıya dayanıklı çabuk
çalışan çok aktif banyolar ve kuvvetlendiriciler kullanılır. Termostatlı küvet teşkilatıOtomatik
banyo makinesi bulunmayan atölyeler tarafından filmin banyo edilmesi için kullanılır. Alt
bölümleri dolap biçimindedir. Üst bölümleri PVC cinsinden bir malzeme ile ve su geçirmez
özellikte yapılır.
Banyo, fiksaj ve su küveti yan yana bir bütün teşkil eder. Banyo küveti termostatlıdır. içindeki
su bir devridaim sistemi tarafından devir ettirilerek daima aynı sıcaklıkta tutulur. Bu belli
sıcaklıktaki su içine yerleştirilen film küvetine banyo koyulur. Onun ısısı da sürekli sabit
kalır. Termostatlı küvet şeffaftır. Alt kısma kırmızı ve yeşil ışık konmuştur. Banyo anında bu
ışıklardan gerekli olanı yakılarak banyo edilmekte olan filmler göz ile veya lüple kontrol
edilir.
3) Yardımcı Araç ve Gereçler
Densitometre, kurutma dolapları, rötuş masaları, programlama cihazları ve tramlar
reprodüksiyon atölyelerinde kullanılan yardımcı araç ve gereçlerdir. Densitometreler :
Orijinal yoğunluklarını ölçmeye yarayan cihazlardır. Densitometrelerin modern
reprodüksiyon atölyelerindeki önemi büyüktür. Çünkü resim çekiminde poz süresinin tespiti
eskiden olduğu gibi fotoğrafçının tecrübesinden çok, hesaplamaya dayanmaktadır. Resimlerin
ton değerlerinin doğru saptanması için densitometre değerlerinin bilinmesi gerekir.
Opak, yani ışık geçirmeyen orijinallerin yoğunluk derecesini ölçüp değerini logaritmik
sayılarla belirtenlere opak densitometre denir. Bunların basılmış işleri ölçen modelleri de
vardır. Opak densitometrelerin ölçme gözü önce saf beyaza göre kalibre edilir. Sonra resmin
ölçülmesi istenen bölümüne yerleştirilir ve resmin üzerine düşen ışınların yansıma miktarı
elektronik olarak hesaplanır.
Dia pozitif veya negatif filmler gibi ışığı geçiren nitelikteki malzemelerin yoğunluğunu ölçen
ve ölçü birimlerini logaritmik değerler ile ifade eden densitometrelerde vardır. Bu
densitometrelerin gelişmiş modellerinde kırmızı, yeşil ve mor ekran bulunur ve renkli dia
pozitiflerin renk tonları da ölçülebilir. Ölçmeden önce ölçü gözü sıfırlanır ve kalibre edilir.
Ölçü gözü asgari 3 mm. çapında genişletilebilen densitometrelerle tramlı filmlerin tram
büyüklükleri de tespit edilebilir. Bu ölçmede densitometreler siyah noktalarla şeffaf
noktaların oranını kıyaslayarak çalışır ve sonucu % birimi ile ifade eder. Kurutma Dolapları :
Filmlerin zarar görmeden kurutulması için kullanılırlar. Retuş Masaları : Gerekli film
düzeltmeleri için bu masalar kullanılır. Programlama Cihazları : Kamera, Agrandizör ve
kontakt şaselere takılarak kullanılırlar. Bunların başlıca görevi, fotometreleri ile film şasesine
düşen görüntü ışığını ölçmek ve ışığın kuvvetine göre filtre ile yarım ton veya tramlama
filmine uygun pozu vermektir.